Ders : Objektif
ObjektiflerNesneden yansıyan ışınların toplanıp, kontrollü olarak duyarlı yüzeye (film veya CCD) aktarılmasını sağlayan optikler grubudur. Çeşitli iç,dış,ince,kalın,dik kenarlı optiklerden oluşur. İç yansımaları kaldırmak, değişken odak (zoom) kolaylıkları sağlamak amacıyla geliştirilmiş çeşitli tekniklerde üretilirler.
SLR makinelerin en önemli özellikleri isteğe ve çekilecek konunun gereksinimine göre onjektiflerinin değişebilir (interchangeable) olmasıdır. Manzara gibi geniş bir alanı çekmeyecekseniz 28-80mm objektifinizi çıkarır, portre için yerine 70-300mm olanını takar ve 100mm odak uzunluğu bölgesinde çekiminizi yapabilirsiniz. Objektiflerin sabit odak uzunlukta olanları ışık geçirgenliği konusunda daha başarılıdırlar. Sadece 50mm olan objektifte f:1.4 f:2.0 gibi diyafram değerleri bulunabilir. Fakat her odak uzunluğundaki objektifi almak hem pahalı, hemde yanınızda taşımak zahmetli olacaktır. Bunun için genelde tercih özel ihtiyaçların dışında odak değişkenliğine sahip zoom objektilerin kullanılması yönündedir.
Odak değerine ve bunu değiştirebilme yeteneklerine göre çeşitli sayıda optik gruplamaları içerebilir. 11 elementli 10 gruptan oluşan bir 105mm sabit açılı macro objektif olacağı gibi, 11 elementli 8 gruplu 28-70mm bir değişken odaklı (zoom) objektifte olabilir.
24x36 mm görüntü alanı olan 35mm diye adlandırılan filmler için 50mm odak uzunluğuna sahip objektifler "standart objektif" olarak adlandırılır. Şimdi tümünü kısa kısa inceleyelim:
Çeşitleri:
* Balık gözü [çok kısa odaklı 6,8,15,16mm] (fisheye)
Görüş açıları 180 dereceye (6mm) kadar çıkabilir. Dar mekanları çekmek yada çok geniş bir alanı tek bir karede göstermek amaçlı kullanılırlar. Çerçevenin kenarlarında eğilme şeklinde görüntü bozuklukları meydana gelir.
Sigma 8mm f:4* Geniş açılı [kısa odaklı 17,20,24,28mm] (wide-angle)
Görüş açısı 75 dereceye (28mm) kadar olan objektifler bu gruba girer. Manzara çekimleri için uygun bir açı verirler. Yakın planlı çekimlerde ör: uzun bina, minare gibi. dik çizgilerde kenar kısımlarda eğilme bozukluğu görülebilir.
Sigma 28mm f:1.8* Normal açılı [normal odak 50mm] (standard)
Görüş açısı 46 derece olan ve insan gözünün açısına en yakın görüşü veren objektiflerdir 35mm makineler için. Birçok manuel SLR makine ile standart verilmiş objektiflerdir zamanında. Günümüzde bu genelde film SLR da 28-105mm zoom, sayısal (digital) SLR da 18-50mm zoom olmuştur.
Sigma 28-70mm f:2.8* Dar açılı [uzun odaklı 70-100-200-300-500mm vb.] (telephoto)
Görüş açısı 24 dereceden (100mm) başlayıp azalan (5 derece 500mm) objetiflerdir. 100mm objektif 35mm makineler için en ideal portre çekim optiğidir. Baş tam olarak çercevelenir, görüntüde bozulma olmaz ve elle de yüksek hızda rahat bir şekilde çalışılabilir. Çekim yapan konudan uzakta durabilir. Konu ve arka plan arasındaki derinlik kaybolur.
Sigma 170-500mm f:5-6.3* Makro [50mm,100mm,125mm] (macro)
Özel objetiflerin en rağbet gören grubudur diyebiliriz. Yakın mesafeden 1:1 boyutlarda çekim yapmak için doğada, tarihi eser arşivleme gibi işlerde kullanılır. Bazı zoom objektiflerde 1:2 oranına yakın değerlerde makro çekim yapabilmektedirler.
Sigma 105mm makro f:2.8* Perspektif Düzeltmeli (shift)
Özel çekimler için hazırlanmıştır. Bina gibi yüksek cisimlerin çekiminde perspektif içe eğilmeyi önlemek için üretilmiştir. Özel bir tertibatla objektifte ön ve arka optiklerin merkezleri birbirinden farklı hizalarda kullanılmaktadır.
* Değişken odaklı [17-35mm, 28-80mm, 28-105mm, 70-300mm vb.] (zoom)
Günümüzde ekonomik olması ve taşınma kolaylığı sebebiyle tercih edilirler. Artık standart lobjektiflere yakın görüntü sağlayabilen biraz daha pahalı modelleri mevcuttur.
Sigma 17-35mm f:2.8-4* Aynalı [500mm üstü] (catodioptric)
Objektif içinde ışığı aynalarla dağıtan bir sistemden oluşur. Diğer sistemde üretilenlere göre hafif ve boyutları küçüktür. Odak dışındaki görüntü pürüzlü ve çatlak gibi görünür.
Kalite unsurları:
* Objektifler ışık geçirgenliğine (aydınlanma indisi) göre değerlendirilir. Ne kadar çok ışık geçirebiliyorsa o kadar daha iyidir. Çünkü bu sayede size az ışık şartlarında çekim yapabilme imkanı tanır. Bunu açıcak olursak f:1.4 diyafram değerli bir objektif f:3.5 olandan daha iyidir. Merceklerinden gövdeye geçecek ışık miktarı daha fazladır. Sabit odak değerli objektiflerde bu geçirgenlik daha iyidir. Zoom olanlar karmaşık optik yapıları nedeniyle burada yetenek kaybına uğrarlar. Geçirgenliği iyi olan objektifler "hızlı objektif" olarak adlandırılırlar ve tabii ki daha pahalıdır.
Formül olarak bakacak olursak;
odak uzunluğu / diyafram = objektif çapı
odak uzunluğu ve çap değeri eşit olan objektifler en ideal olanıdır yani 1:1 oranlısı. 100mm odak uzunluğu, f:2.8 olan bir objektifin çapı: 100 / 2.8 = 35.71 mm'dir.
* Çözme gücü değeride kaliteyi ölçmek için kullanılan bir değer. 1mm lik aralıkta en fazla çizgiyi ayırt edip gösterebilen objektif daha iyidir.
* Keskinlik ise birbirine yakın noktalardaki kontrast farkının yüksekliğinin iyi olması ile ölçülür. Ne kadar yüksek kontrast değerine sahipse görüntü o kadar keskin belirlenir ve bu objektifin tercih edilme sebebidir.
* Alan derinliği bir fotografçı için en çok kullanacağı kompozisyon düzenleme aracıdır. Bunuda objektifler ile sağlayabilir. Objektifin en açık diyaframı en düşük alan derinliğini verir. Örneğin f:3.5 da bu yaklaşık 1 mt civarındadır. f:8 ise 4 mt kadar olur. Alan derinliği dışındaki bölgeler fotografta net görünmez. Bu netsizliğe "flu" denir. En açık dyafram aynı zamanda fotografçıya en hızlı perde süresini sağlar. Aynı örnekten devam edersek ilk değerimiz f:3.5 da 1/30 sn. çekim yapılacak iken f:5.6 da bu süre 1/20 sn, f:8 de 1/15 sn olur. Buda 2 stop farktır.
28mm ile yapılacak bir çekim için Alan Derinliği yukarıdaki gibi gerçekleşir.
Diyafram :
Objektifler üzerinde çapı değişen bir perde ile ışığın kontolünü sağlayan kısımdır. Alan derinliği değişkenidir aynı zamanda. Genelde elle ayar yapılabilmesi için objektif üzerinde bir halka ile ayarlanır. Son gelişmiş model SLR da bu bilezik kullanılmayıp işlem tamamen gövde üzerinden elektronik olarak yapılmaya başlanmıştır. Objektiflerin ucuza üretilmesini sağlayan bu gelişme eski elle (manuel) ayarlanan makinelerde kullanımı engeller.
Netleme / Fokus:
Objektifler üzerinde yer alan diğer bir halka ile optikler arasının uygun değerlere getirilmesini ve çekimi yapılacak konuya olan uzaklığın net olarak görüntülenmesini sağlar. Fotografta çekim öncesi yapılması gereken en önemli ayarlamadır. Çünkü çekimden sonra düzeltilmesi mümkün değildir. (Işık için kısmen düzelteme teknikleri mevcuttur.) SLR gövde tipli makinelerde netleme işlemi vizörden takip edilebilir. Eski makinelerde ayna ve prizma üzerinde çeşitli işaretli yapı mevcuttur. Bu çizgiler ile görüntünün kırık yada düz olduğunun kontolü yapılır. Yeni teknoloji objektiflerde otomatik netleme (AF-auto focus) getirmiştir. Elektrik motorları sağyesinde genelde kızılötesi (IR-infrared) mesefa ölçümü ile netlik bulunur. Görüntünün net olduğu vizör içinde artık içi dolu bir daire yada altıgen ışığın yanması ile fotografçıya bildirilir. Zor ve kısıtlı netlik bölgelerinde kimi zaman AF sistemi doğru sonucu elde edemez, bu gibi durumlar için objektifler halen elle netleme (MF-manuel focus) sistemini korurlar. Bu netliğin kontrolü için ayrıca objektiflerin üzerinde her diyafram değerine göre değişen bir metraj çizelgesi bulunabilir. (kimi objektiflerde malesef yok.)
Objektif çapı:
Bitiş noktasındaki çap, yukarıda belirttiğim geçirgenlik değeri dışında gerekli ışık düzltmelri için kullanılan filtreler içinde önemli. Bu değere uygun çaptaki vidalı sisteme sahip filtreleri kullanabilirsiniz objektifnizle. Pozometresi (ışık ölçme sistemi) objektiften gelen ışıkla çalışan SLR da filtrelerin ışık kırma değerleri hesaplamalarda önemli değildir, fakat diğer TLR, kompakt sistemlerde filtrenin kaç stop ışığı etkilediği bilinmeli ve çekim değerlerinde bu hesaplanmalıdır. Ayrıca objektife takılacak bir aparatla kare şeklindeki (cokin vb.) filtelerde kullanılabilir.
Objektif bağlantı yuvası:
Her makine üreticisin gövde üstünde objektif takılacak yerin tutma ve kilit (mount bay) yapısı genelde farklıdır. Bu sebeple üreticinin kendi objektifleri (ki bazen onlarda bile) dışında bir üreticiden alım yapacaksanız buna dikkat etmeli ve gövdenize uyumlu bir takılma ve çalışma özelliği olan objektif seçmelisiniz. Günümüzde kendi üretimi olsa bile model farklılıkları sebebiyle film SLR'lar için üretilen objektifler sayısal SLR modellerinde ya uymamakta yada kısıtlı özellikler ile (sadece MF, daha dar açı gb.,) çalışabilmektedirler. Bağlantı noktasının metalden üretilmiş olması dayanıklılık açısından artı puandır. (Genel fiyat fark edebilir.)
Objektif bakımı:
Objektifinizin optik camlarının çizilmesi, parmak izi olması görüntünüzün sürekli bozulmasına yol açacağı için ve tamiri-değişmesi işlemlerinin pahalı olması sebebiyle dikkatli kullanılmalı. Koruma amaçlı sürekli olarak UV (ultraviole) yada Skylight 1A (hafif mavi) gibi ışığınızı az etkileyecek bir filtereyi takılı olarak kullanmanız önerilir. Tozlanma ve buğu temizleme amaçlı olarak küçük hava pompası ve yumuşak güderi (gözlük temizlik bezi) kullanabilirsiniz. Ayrıca temizlik için özel hazırlanmış antistatik bez ve solisyonlarıda kullanabilirsiniz.
Püf Noktası:
Analog SLR için üretilmiş objektifin sayısal SLR da kullanılması durumunda oluşacak odak uzaklığı değişikliği için her gövdenin kendine has 1.3, 1.5 gibi bir kat sayısı vardır.
28-80mm bir objektifin sayısal (digital) SLR da kullanıma uygun gelecek değeri :
odak uzunluğu * kat sayı = digital odak uzunluğu
28 * 1.3 = 36.4
80 * 1.3 = 104
bu hesaplama ile geçerli objektif değeri 36-104mm olur. Görüş açısında daralma meydana gelmiş ve geniş açı-normal olan objektif normal-kısa tele şekline dönüşmüştür.
Kaynaklar:
* Fotoğrafa Giriş , Mustafa Sözen, ISBN:975-8326-56-2 2003 Detay Yayınları
* Her Yönüyle Fotoğraçılık El Kitabı, Julian Calder - John Garrett, Çeviri:Eshar Kütevin - Ziya Kütevin, ISBN:975-468-244-5 1998 Say Yayınları
* Pentax PZ20 ve PZ1-p Operasyon El Kitabı
* www.fotograf.net
* www.sigma-photo.co.jp, Kendi gövdeleri dışında diğer önemli üreticiler Nikon, Canon, Minolta ve Pentax için de objektif üretimi olduğundan örnekler Sigma'dan seçilmiştir.
Kaydol:
Kayıt Yorumları
(
Atom
)
Hiç yorum yok :
Yorum Gönder